Áp Lực và Cơ Hội Cho Doanh Nghiệp Logistics Việt Nam Trước Thuế Carbon Của Châu Âu
1. Thuế Carbon Châu Âu – Bước Chuyển Mới Trong Thương Mại Toàn Cầu
Từ ngày 1/1/2026, Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM) của Liên minh Châu Âu (EU) sẽ chính thức có hiệu lực sau giai đoạn thử nghiệm 2023-2025. Theo đó, các doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa vào thị trường EU sẽ phải trả thuế carbon nếu sản phẩm có lượng phát thải vượt mức tiêu chuẩn.
Mặc dù thuế CBAM ban đầu áp dụng cho các ngành công nghiệp nặng như thép, nhôm, xi măng, phân bón và điện, nhưng ngành logistics cũng sẽ chịu ảnh hưởng gián tiếp, đặc biệt khi EU yêu cầu minh bạch hóa báo cáo phát thải carbon trong chuỗi cung ứng.
Bên cạnh CBAM, Chỉ thị Báo cáo Bền vững Doanh nghiệp (CSRD) của EU sẽ bắt buộc các doanh nghiệp công khai thông tin về phát thải khí nhà kính và hoạt động bền vững. Điều này có thể tác động đến các nhà cung cấp dịch vụ logistics Việt Nam nếu họ tham gia vào chuỗi cung ứng của các công ty châu Âu.
2. Áp Lực Lên Ngành Logistics Việt Nam
2.1. Gia Tăng Chi Phí Vận Tải Quốc Tế
Ngành logistics Việt Nam vốn phụ thuộc vào phương tiện vận tải sử dụng nhiên liệu hóa thạch, bao gồm tàu biển, xe tải và máy bay. Việc áp dụng thuế carbon có thể dẫn đến:
- Chi phí vận chuyển tăng cao, làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam tại EU.
- Biến động giá cước vận tải, khi các nhà khai thác tàu biển và hãng hàng không phải điều chỉnh chi phí theo chính sách mới.
- Tăng chi phí quản lý và báo cáo phát thải carbon, gây áp lực lên các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
2.2. Áp Lực Cạnh Tranh Với Doanh Nghiệp Logistics Quốc Tế
Các doanh nghiệp logistics tại EU và các quốc gia phát triển đã đầu tư mạnh vào công nghệ xanh như:
- Tàu biển chạy bằng LNG hoặc nhiên liệu xanh.
- Xe tải điện và phương tiện vận tải không phát thải.
- Ứng dụng AI, phần mềm tối ưu hóa vận tải để giảm phát thải carbon.
Nếu không có chiến lược chuyển đổi kịp thời, doanh nghiệp logistics Việt Nam có thể mất lợi thế cạnh tranh và đối mặt với nguy cơ giảm thị phần trên các tuyến vận tải quốc tế.
2.3. Yêu Cầu Chuyển Đổi Mô Hình Kinh Doanh
CBAM không chỉ là một rào cản thương mại mà còn là một động lực thúc đẩy đổi mới. Các doanh nghiệp logistics sẽ cần:
- Tối ưu hóa lộ trình vận tải để giảm mức tiêu thụ nhiên liệu.
- Đầu tư vào phương tiện vận tải xanh như xe điện, tàu biển chạy LNG, sử dụng năng lượng tái tạo.
- Chuyển đổi sang hệ thống quản lý logistics thông minh, giảm lãng phí năng lượng và nâng cao hiệu suất vận hành.
Tuy nhiên, chi phí đầu tư ban đầu rất cao, khiến nhiều doanh nghiệp logistics Việt Nam gặp khó khăn trong quá trình chuyển đổi.
3. Hướng Đi Cho Doanh Nghiệp Logistics Việt Nam
3.1. Ứng Dụng Công Nghệ và Giải Pháp Vận Tải Xanh
Tại hội thảo "Logistics xanh - Đích đến bền vững" do Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) tổ chức ngày 12/2/2025, các chuyên gia đề xuất một số giải pháp như:
- Ứng dụng công nghệ AI và phần mềm tối ưu hóa vận tải để giảm quãng đường di chuyển và tiết kiệm nhiên liệu.
- Chuyển sang phương tiện vận tải xanh: ưu tiên xe điện, nhiên liệu sinh học (CNG, LPG), và tàu biển chạy bằng LNG.
- Kết hợp đa phương thức vận tải (đường biển – đường sắt – đường bộ) để giảm phát thải.
- Duy trì bảo trì định kỳ phương tiện để đảm bảo hiệu suất động cơ, tiết kiệm nhiên liệu.
3.2. Hợp Tác Quốc Tế và Chuyển Giao Công Nghệ
Các doanh nghiệp logistics Việt Nam cần tăng cường hợp tác với đối tác nước ngoài để tận dụng công nghệ xanh và chia sẻ kinh nghiệm chuyển đổi bền vững.
3.3. Chính Sách Hỗ Trợ Từ Chính Phủ
Ông Đào Trọng Khoa, Chủ tịch VLA, nhấn mạnh rằng Chính phủ cần có cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp logistics như:
- Ưu đãi thuế cho đầu tư vào công nghệ xanh.
- Hỗ trợ tài chính và đào tạo về hạch toán carbon.
- Thiết lập hệ thống đo lường và báo cáo phát thải chuẩn hóa, giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu của EU.
Theo ông Khoa, CBAM không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để các doanh nghiệp logistics Việt Nam đổi mới, nâng cao năng lực cạnh tranh và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
4. Kết Luận
CBAM của EU sẽ tác động lớn đến ngành logistics Việt Nam, đặc biệt trong xuất khẩu sang châu Âu. Mặc dù chính sách này gây áp lực về chi phí và sự cạnh tranh, nhưng cũng mở ra cơ hội cho doanh nghiệp logistics đầu tư vào công nghệ xanh, cải thiện chuỗi cung ứng và nâng cao tính bền vững.
Để thích ứng, các doanh nghiệp logistics Việt Nam cần có chiến lược dài hạn, ứng dụng công nghệ, đầu tư vào phương tiện vận tải sạch và hợp tác chặt chẽ với các đối tác quốc tế.
Real Logistics sẽ tiếp tục theo dõi những cập nhật mới nhất về chính sách CBAM và xu hướng logistics xanh, giúp doanh nghiệp Việt Nam nắm bắt cơ hội và vượt qua thách thức trong thương mại toàn cầu.
