Giải Mã Phân Luồng Hải Quan: Quy Định Pháp Luật, Chiến Lược Tối Ưu Cho Doanh Nghiệp

Trong bối cảnh thương mại quốc tế ngày càng phát triển, việc thông quan hàng hóa nhanh chóng và hiệu quả là yếu tố then chốt quyết định thành công của chuỗi cung ứng. Một trong những khái niệm quan trọng nhất mà mọi doanh nghiệp xuất nhập khẩu cần nắm vững là "Phân Luồng Hải Quan".

Hiểu rõ cơ chế phân luồng không chỉ giúp doanh nghiệp chủ động trong kế hoạch logistics mà còn tối ưu hóa chi phí và thời gian. Bài viết này, Real Logistics sẽ cùng bạn đi sâu giải mã về phân luồng hải quan, các yếu tố quyết định, quy định pháp luật liên quan và những chiến lược giúp doanh nghiệp bạn hướng tới luồng xanh.

1. Phân luồng hải quan là gì và ý nghĩa của từng luồng?

Phân luồng hải quan (tiếng Anh: Selectivity of customs declaration form) là một cơ chế quản lý rủi ro hiệu quả do Cơ quan Hải quan áp dụng để giám sát, kiểm tra và quản lý hàng hóa xuất nhập khẩu. Mục đích chính là vừa đảm bảo quản lý chặt chẽ, chống buôn lậu, gian lận thương mại, vừa tạo thuận lợi tối đa cho các doanh nghiệp tuân thủ tốt pháp luật.

Theo Khoản 3 Điều 19 Thông tư 38/2015/TT-BTC (được sửa đổi bởi Khoản 8 Điều 1 Thông tư 39/2018/TT-BTC), tờ khai hải quan điện tử được phân thành ba luồng chính, thường được biết đến với các màu sắc tượng trưng như đèn giao thông:

1.1. Luồng Xanh (Luồng 1 - Chấp nhận thông tin khai):

• Đặc điểm: Miễn kiểm tra chi tiết hồ sơ và miễn kiểm tra thực tế hàng hóa.
• Ý nghĩa: Đây là luồng được mọi doanh nghiệp mong muốn nhất. Hàng hóa được thông quan cực kỳ nhanh chóng, giúp rút ngắn tối đa thời gian lưu kho và chi phí logistics. Thường dành cho các doanh nghiệp có lịch sử tuân thủ pháp luật tốt.

1.2. Luồng Vàng (Luồng 2 - Kiểm tra chứng từ liên quan):

• Đặc điểm: Kiểm tra chi tiết hồ sơ (chứng từ giấy) hoặc chứng từ trên Cổng thông tin một cửa quốc gia, nhưng miễn kiểm tra thực tế hàng hóa.
• Ý nghĩa: Doanh nghiệp cần xuất trình đầy đủ chứng từ để hải quan kiểm tra. Mức độ rủi ro thấp hơn luồng đỏ, nhưng vẫn yêu cầu xác minh thông tin qua hồ sơ. Sau khi hồ sơ được kiểm tra và không phát hiện vi phạm, lô hàng sẽ được thông quan.

1.3. Luồng Đỏ (Luồng 3 - Kiểm tra thực tế hàng hóa):

• Đặc điểm: Kiểm tra chi tiết cả hồ sơ và thực tế hàng hóa.
• Ý nghĩa: Áp dụng cho những lô hàng hoặc doanh nghiệp có mức độ rủi ro cao. Đây là mức độ kiểm soát nghiêm ngặt nhất, đòi hỏi doanh nghiệp phải chuẩn bị kỹ lưỡng và chấp nhận thời gian thông quan kéo dài hơn.

Trong một số trường hợp, cán bộ hải quan có thể đề xuất điều chỉnh luồng nếu thông tin trên hệ thống chưa chính xác hoặc có nghi ngờ.

2. Các yếu tố quyết định việc phân luồng tờ khai

Việc phân luồng tờ khai được thực hiện tự động bởi Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan, dựa trên các tiêu chí phân loại mức độ rủi ro do Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định. Dưới đây là 5 yếu tố chính mà hệ thống và cơ quan hải quan dựa vào để phân luồng:

2.1. Mức độ tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp

• Tần suất vi phạm: Lịch sử vi phạm các quy định hải quan hoặc thuế sẽ được ghi nhận. Doanh nghiệp có tần suất hoặc tính chất vi phạm nghiêm trọng (gian lận thương mại, trốn thuế) sẽ có nguy cơ cao rơi vào luồng vàng hoặc đỏ để kiểm tra chặt chẽ.
• Thái độ hợp tác: Việc doanh nghiệp tích cực hợp tác, cập nhật thông tin đầy đủ cho cơ quan hải quan cũng là một điểm cộng.

2.2. Chính sách quản lý và thuế

• Hàng hóa đặc biệt hoặc nhạy cảm: Những mặt hàng thuộc danh mục hạn chế, có ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng (thực phẩm, thuốc), an ninh quốc gia (vũ khí, chất nổ), hoặc có nguy cơ cao (dễ bị làm giả) thường chịu sự giám sát chặt chẽ hơn. Những lô hàng này có thể bị phân vào luồng vàng hoặc đỏ bất kể lịch sử tuân thủ của doanh nghiệp.
• Chính sách thuế đặc biệt: Các mặt hàng liên quan đến ưu đãi, miễn thuế hoặc có mức thuế suất cao sẽ được kiểm tra kỹ hơn nhằm ngăn chặn hành vi lợi dụng chính sách để trục lợi.

2.3. Tính chất hàng hóa

• Nguồn gốc xuất xứ rõ ràng: Hàng hóa có nguồn gốc xuất xứ hợp pháp, đầy đủ giấy tờ chứng minh (C/O, nhãn mác rõ ràng) sẽ dễ dàng được phân vào luồng xanh. Đây đặc biệt quan trọng với nông sản, thực phẩm và công nghệ.
• Hàng hóa có nguy cơ vi phạm cao: Các mặt hàng dễ bị buôn lậu, hàng cấm sẽ bị đưa vào luồng đỏ để kiểm tra nghiêm ngặt.

2.4. Tuyến đường và phương thức vận chuyển:

• Tuyến đường/khu vực rủi ro cao: Các lô hàng đi qua những tuyến đường hoặc khu vực có tiền sử về hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại (ví dụ: một số khu vực biên giới, cảng biển cụ thể) sẽ bị xếp vào luồng vàng hoặc đỏ.
• Phương thức vận chuyển không an toàn: Hàng hóa được vận chuyển qua các phương thức dễ bị mất mát, gian lận (như hàng lẻ không kiểm soát chặt chẽ) có thể bị kiểm tra chặt chẽ hơn.

2.5. Xuất xứ và hành trình của hàng hóa:

• Hàng hóa từ khu vực rủi ro cao: Nhập khẩu từ các quốc gia/khu vực có nguy cơ cao về gian lận thương mại, xung đột chính trị, hoặc đang chịu lệnh trừng phạt thường bị kiểm tra kỹ lưỡng hơn.
• Hành trình phức tạp: Hàng hóa vận chuyển qua nhiều quốc gia/vùng lãnh thổ trước khi đến Việt Nam cũng có thể có nguy cơ rơi vào luồng đỏ do cần xác minh nhiều yếu tố về xuất xứ, an toàn.

3. Chiến lược tối ưu để hướng đến luồng xanh

Phân luồng xanh giúp doanh nghiệp tiết kiệm đáng kể thời gian và chi phí. Để tăng khả năng được phân luồng xanh, doanh nghiệp cần chú trọng:

• Tuân thủ pháp luật nghiêm ngặt: Luôn đảm bảo không có hành vi vi phạm về hải quan và thuế trong quá khứ và hiện tại.
• Chính xác trong kê khai: Tránh tuyệt đối tình trạng truyền sửa hoặc hủy tờ khai. Mỗi lần chỉnh sửa đều có thể ảnh hưởng đến mức độ tin cậy của hệ thống.
• Hợp tác chủ động: Duy trì thái độ tích cực và sẵn sàng hợp tác với cơ quan hải quan. Cập nhật thông tin doanh nghiệp tới cơ quan hải quan một cách thường xuyên.
• Đạt chuẩn Doanh nghiệp ưu tiên (DNUT): Đây là phương án hiệu quả nhất để được hưởng chính sách ưu tiên thông quan (thường xuyên vào luồng xanh). Dù không phải doanh nghiệp nào cũng đủ điều kiện, nhưng việc phấn đấu đạt chuẩn DNUT là mục tiêu chiến lược dài hạn đáng giá.
• Hồ sơ minh bạch, đầy đủ: Chuẩn bị các chứng từ liên quan thuộc hồ sơ hải quan một cách đầy đủ, chính xác và hợp pháp.

4. Những lưu ý quan trọng về quy định phân luồng hải quan

• Thời điểm thông báo kết quả: Tờ khai hải quan được Cơ quan Hải quan thông báo kết quả phân luồng ngay sau khi Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan tiếp nhận, kiểm tra, đăng ký thông tin trên tờ khai hải quan. Hệ thống có thể tự động thay đổi kết quả phân luồng nếu có thông tin cập nhật về rủi ro.
• Giá trị của tờ khai: Tờ khai hải quan có giá trị làm thủ tục hải quan trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày đăng ký (theo Điều 25 Luật Hải quan 2014). Doanh nghiệp cần lưu ý thời hạn này để tránh phát sinh chi phí.
• Khái niệm "Luồng siêu xanh": Trong thực tế, có khái niệm "luồng siêu xanh" áp dụng cho các doanh nghiệp lớn, có đóng góp GDP lớn cho nền kinh tế (ví dụ: Samsung, Hyundai). Đối với những trường hợp này, việc thông quan cực kỳ nhanh chóng.
• Khả năng "bẻ luồng": Dù hệ thống phân luồng tự động, cán bộ hải quan vẫn có quyền đề xuất điều chỉnh luồng (tức là "bẻ luồng" từ xanh/vàng sang đỏ) nếu có nghi ngờ về hàng hóa (ví dụ: nằm trong danh mục cấm xuất nhập khẩu) hoặc phát hiện thông tin chưa chính xác. Việc này được ghi nhận rõ lý do và phải được lãnh đạo Chi cục Hải quan xem xét, quyết định.
• Hậu quả vi phạm: Nếu lô hàng bị phân luồng vàng/đỏ và phát hiện vi phạm trong quá trình kiểm hóa, doanh nghiệp có thể phải đối mặt với các hình thức xử phạt như phạt tiền, tịch thu hàng hóa, cấm xuất nhập khẩu, hoặc bị liệt vào danh sách rủi ro cao cho các lô hàng sau này.

5. Real Logistics - Đối tác tin cậy giúp bạn thông quan đơn giản

Việc thông hiểu và tuân thủ các quy định về phân luồng hải quan là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động xuất nhập khẩu. Tuy nhiên, với hệ thống pháp luật phức tạp và cơ chế quản lý rủi ro liên tục được cập nhật, không phải doanh nghiệp nào cũng có đủ nguồn lực để tự mình xử lý.

Real Logistics tự hào là đối tác logistics chuyên nghiệp, mang đến các giải pháp toàn diện giúp doanh nghiệp của bạn. Hãy để Real Logistics đồng hành cùng bạn trên hành trình thông quan hàng hóa, biến những thách thức về phân luồng thành lợi thế cạnh tranh, giúp chuỗi cung ứng của bạn luôn thông suốt và hiệu quả.

Liên hệ Real Logistics ngay hôm nay để nhận được sự tư vấn và hỗ trợ chuyên nghiệp nhất!

—————————————

Real Logistics Co.,Ltd

👉 Facebook: Real Logistics Co.,Ltd

👉 Tuyển Dụng: Life at Real Logistics

Trụ sở chính - TP Hồ Chí Minh:

📍 Địa chỉ: Số 39 - 41 B4, P. An Lợi Đông, TP Thủ Đức, TP.HCM

📞 Số điện thoại: 0283.636.3888

📧 Email: info@reallogistics.vn

Chi nhánh - Hà Nội:

📍 Địa chỉ: 51 Quan Nhân, P. Nhân Chính, Q. Thanh Xuân, TP Hà Nội

📞 Số điện thoại: 0936.386.352

📧 Email: han@reallogistics.vn