Ký Lùi Ngày Vận Đơn (Back-Dated B/L): Khái Niệm, Trường Hợp Áp Dụng Và Rủi Ro Thường Gặp
1. Ký lùi ngày vận đơn là gì?
Ký lùi ngày vận đơn (Backdated B/L) là việc ghi ngày phát hành hoặc ngày xếp hàng (on board date) sớm hơn thời điểm hàng hóa được xếp lên tàu thực tế.
Trong thương mại quốc tế, ký lùi vận đơn được xem là hiện tượng không được khuyến khích. Tuy nhiên, trong thực tế logistics và giao nhận, việc này vẫn có thể phát sinh do yêu cầu từ phía khách hàng nhằm đáp ứng điều kiện chứng từ trong L/C (thư tín dụng), giấy phép xuất khẩu, hoặc các quy định về thời hạn giao hàng.
Vận đơn không chỉ là chứng từ vận tải, mà còn là chứng từ thanh toán và quyền sở hữu hàng hóa, là căn cứ quan trọng trong xét duyệt của ngân hàng theo chứng từ L/C. Do đó, khi ngày trên vận đơn không khớp với thực tế (ngày xếp hàng, ngày tàu chạy), các rủi ro có thể phát sinh: ngân hàng từ chối thanh toán, người mua khiếu nại, hoặc bảo hiểm hàng hải (P&I) từ chối bồi thường.
Với các forwarder hoặc hãng tàu, việc nhận được đề nghị ký lùi ngày từ khách hàng (shipper) là tình huống khá nhạy cảm, đòi hỏi phải cân nhắc kỹ giữa duy trì quan hệ kinh doanh và tuân thủ pháp lý, bảo hiểm và đạo đức nghề nghiệp.
2. Vì sao phát sinh yêu cầu ký lùi ngày vận đơn?
Các tình huống yêu cầu ký lùi vận đơn thường xuất phát từ ba nhóm mục đích chính:
2.1. Để phù hợp với quy định chứng từ hoặc L/C
Đây là trường hợp phổ biến nhất, thường xảy ra khi thời điểm xếp hàng thực tế bị muộn hơn so với “latest shipment date” trong L/C hoặc thời hạn ghi trong giấy phép xuất khẩu. Khi đó, nếu giữ nguyên ngày thực tế, bộ chứng từ có thể không khớp và bị ngân hàng từ chối thanh toán.
Một số doanh nghiệp có thể đề xuất ký lùi ngày nhằm đảm bảo bộ chứng từ khớp với yêu cầu của ngân hàng hoặc cơ quan cấp phép. Trong trường hợp này, chủ hàng thường cần cung cấp:
- Bản sao Hợp đồng mua bán, L/C, Giấy phép xuất khẩu.
- Thư cam kết (Letter of Indemnity - LOI) xác nhận chịu trách nhiệm nếu có tranh chấp.
Có ý kiến cho rằng việc ký lùi không nên vượt quá 3 ngày và chỉ nên thực hiện khi lý do hợp lý, minh bạch. Tuy nhiên, đây chỉ là ghi nhận mang tính hiện tượng, không phải quy định chính thức trong bất kỳ bộ luật hay tiêu chuẩn quốc tế nào.
2.2. Để lách quy định hoặc hưởng ưu đãi về thuế
Một số trường hợp ký lùi được cho là nhằm mục đích điều chỉnh ngày vận đơn để phù hợp với thời điểm áp dụng chính sách ưu đãi, miễn giảm thuế hoặc chương trình khuyến khích xuất khẩu.
Các cơ quan hải quan và cơ quan thuế ở nước nhập khẩu thường kiểm soát thông tin tại đích (port of discharge), nên việc lùi ngày trên vận đơn không đảm bảo giúp đạt được lợi ích mong muốn.
Nếu bị phát hiện sai lệch thông tin, hồ sơ có thể bị xem xét lại về mặt tuân thủ hoặc thậm chí gian lận chứng từ.
2.3. Để trục lợi tài chính hoặc gian lận thương mại
Một số tình huống nghiêm trọng hơn có thể liên quan đến việc yêu cầu phát hành vận đơn trước khi hàng được xếp lên tàu, thậm chí khi forwarder chưa nhận đủ hàng.
Trong những trường hợp này, chủ hàng có thể dùng bộ chứng từ chưa đúng thực tế để xuất trình ngân hàng, nhận tiền sớm, sau đó không giao hàng.
Đây là rủi ro cao nhất, có thể dẫn đến tranh chấp pháp lý hoặc khiếu kiện nghiêm trọng giữa các bên.
3️. Những giấy tờ thường đi kèm khi xin ký lùi ngày
Theo một số hướng dẫn nghiệp vụ, khi doanh nghiệp đề nghị ký lùi ngày vận đơn (với mục tiêu hợp thức bộ chứng từ), thường cần chuẩn bị:
- Bản sao hợp đồng mua bán, L/C, giấy phép xuất khẩu hoặc giấy tờ liên quan.
- Letter of Indemnity (LOI) - thư cam kết chịu trách nhiệm nếu phát sinh tranh chấp do việc lùi ngày.
Tuy nhiên, LOI chỉ là cam kết dân sự giữa các bên, không có giá trị pháp lý tuyệt đối nếu xảy ra khiếu nại hoặc tranh chấp quốc tế.
4. Rủi ro có thể phát sinh
Mặc dù mục đích ký lùi có thể khác nhau, hầu hết các nguồn tham khảo đều chỉ ra rằng hành vi này tiềm ẩn nhiều rủi ro về nghiệp vụ, pháp lý và uy tín, cụ thể:
5. Trách nhiệm và nguyên tắc trong phát hành vận đơn
Theo Điều 249 - Bộ luật Hàng hải Việt Nam (2015), vận đơn chỉ được phát hành khi hàng hóa đã được xếp lên tàu. Nguyên tắc này nhằm:
- Đảm bảo hàng hóa thuộc quyền kiểm soát của người vận chuyển tại thời điểm phát hành vận đơn.
- Ngăn chặn tình trạng phát hành vận đơn khống hoặc ghi sai ngày on board.
Nếu chủ hàng yêu cầu ký lùi ngày, hãng tàu hoặc đại lý thường sẽ yêu cầu hồ sơ chứng minh hợp lý và thư cam kết chịu trách nhiệm. Ngược lại, nếu đại lý hoặc hãng tàu tự ý thay đổi ngày ký B/L, họ có thể chịu trách nhiệm trực tiếp theo quy định pháp luật và quy tắc hàng hải quốc tế.
6. Một số dấu hiệu doanh nghiệp cần lưu ý
Real Logistics chia sẻ một số trường hợp tiềm ẩn rủi ro mà doanh nghiệp nên cân nhắc kỹ trước khi thực hiện ký lùi ngày vận đơn.
- Đề nghị cấp bill trước ngày tàu chạy hoặc khi hàng chưa on board.
- Ngày vận đơn bị lùi quá xa so với ngày thực tế.
- Chủ hàng e dè, không cung cấp hồ sơ chứng minh (HĐMB, L/C, giấy phép XK).
- Có liên quan đến chính sách thuế, chiết khấu hoặc khuyến mãi cần “khớp ngày”.
7. Tạm kết
Ký lùi ngày vận đơn là một chủ đề nhạy cảm trong giao dịch thương mại quốc tế. Cách này không được khuyến khích, và trong nhiều trường hợp là hành vi bị bảo hiểm P&I loại trừ tức là forwarder, hãng tàu, shipper đều phải gánh rủi ro nếu xảy ra sự cố.
Trong một số trường hợp đặc biệt, hành động này được nhắc đến như giải pháp tình thế để khớp chứng từ. Tuy nhiên, nếu mục đích không rõ ràng hoặc không có hồ sơ minh chứng hợp lệ, hành vi này có thể kéo theo nhiều hệ lụy pháp lý và tài chính. Thay vì lựa chọn giải pháp ký lùi, doanh nghiệp nên chủ động kiểm soát lịch xếp hàng, thời hạn chứng từ và trao đổi sớm với ngân hàng hoặc đối tác để có hướng xử lý hợp pháp và an toàn hơn.
Với hơn 16 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực logistics và giao nhận quốc tế, Real Logistics luôn hướng đến tiêu chí tuân thủ, minh bạch và bảo vệ lợi ích khách hàng. Chúng tôi luôn đảm bảo sự rõ ràng trong chứng từ nhằm giúp giảm rủi ro cũng như nâng cao uy tín doanh nghiệp trên thị trường toàn cầu.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Ký lùi 1-3 ngày có được xem là “an toàn”?
Trên thị trường có ý kiến nhắc đến mốc 1-3 ngày ở một số tình huống nhằm phù hợp chứng từ. Tuy nhiên, đây không phải chuẩn mực chung, và mức độ chấp nhận thay đổi tùy bối cảnh, thỏa thuận giữa các bên và quy định hiện hành có liên quan.
2. Khi nào có thể “được cân nhắc” ký lùi bill?
Trường hợp thường được nhắc tới là để phù hợp L/C/giấy phép khi ngày xếp hàng thực tế muộn hơn một chút. Dù vậy, việc cân nhắc hay không là quyết định riêng của từng bên liên quan trong giao dịch, dựa trên hồ sơ, bằng chứng và thỏa thuận.
3. LOI (Letter of Indemnity) có bắt buộc không?
Một số nơi yêu cầu LOI khi xem xét ký lùi trong nhóm (A). LOI là cam kết giữa các bên; hiệu lực và phạm vi trách nhiệm phụ thuộc nội dung cam kết và bối cảnh cụ thể.
4. Nếu mục tiêu là ưu đãi/thuế thì sao?
Tình huống này có thể được xem xét kỹ hơn do liên quan đến quy định quản lý. Mỗi quốc gia có cơ chế kiểm soát tại đích riêng, vì vậy hồ sơ thực tế và quy định địa phương là yếu tố quan trọng.
5. Trường hợp lừa đảo được mô tả như thế nào?
Ví dụ: Xin cấp vận đơn lùi ngày/ trước onboard để xuất trình ngân hàng, sau đó không giao hàng. Đây là kịch bản rủi ro cao cho các bên và thường được khuyến nghị tránh trong các nội dung tham khảo.
—————————————
Real Logistics Co.,Ltd
👉 Facebook: Real Logistics Co.,Ltd
👉 Tuyển Dụng: Life at Real Logistics
Trụ sở chính - TP Hồ Chí Minh:
📍 Địa chỉ: Số 39 - 41, Đường B4, Phường An Khánh, TP. Hồ Chí Minh
📞 Số điện thoại: 0283.636.3888
📧 Email: info@reallogistics.vn
Chi nhánh - Hà Nội:
📍 Địa chỉ: Tầng G2, Số 51, Đường Quan Nhân, Phường Thanh Xuân, TP. Hà Nội
📞 Số điện thoại: 0936.386.352
📧 Email: han@reallogistics.vn
