Mỹ Cấm Một Số Hải Sản Từ Việt Nam Từ 01/01/2026: Giải Thích Chi Tiết Chính Sách MMPA, Danh Mục Sản Phẩm Ảnh Hưởng và Khuyến Nghị
1. Tổng Quan: Vì Sao Mỹ Cấm Một Số Sản Phẩm Hải Sản Từ 01/01/2026?
Ngày 29/8/2025, NOAA Fisheries công bố kết quả đánh giá cuối về Comparability Findings theo Marine Mammal Protection Act (MMPA). Đây là chương trình yêu cầu tất cả quốc gia xuất khẩu hải sản sang Mỹ phải đạt chuẩn bảo vệ động vật biển có vú (marine mammals) tương đương với Mỹ, đặc biệt trong việc:
- Giảm bycatch (đánh bắt ngẫu nhiên cá heo, cá voi…)
- Quản lý nghề cá minh bạch và có giám sát
- Cấm cố ý gây hại (intentional mortality)
- Báo cáo dữ liệu đầy đủ
Mỹ tuyên bố bắt đầu từ ngày 1/1/2026 chính thức cấm nhập khẩu các sản phẩm hải sản thuộc những “fisheries” bị NOAA từ chối công nhận tương đương.
Lưu ý quan trọng: Mỹ không cấm toàn bộ hải sản Việt Nam, mà chỉ cấm các sản phẩm được đánh bắt từ 12 nghề cá không đạt chuẩn MMPA.
2. Việt Nam thuộc nhóm “bị từ chối một phần” - 12 nghề cá bị cấm từ 01/01/2026
NOAA chia các quốc gia thành 3 nhóm:
- Được công nhận toàn bộ
- Bị từ chối toàn bộ
- Bị từ chối một phần: Việt Nam nằm trong nhóm này.
2.1. Danh sách 12 nghề cá Việt Nam bị từ chối MMPA (bị cấm từ 01/01/2026)
(Trích từ báo cáo NOAA - mã nghề cá VN)
- Nghề cá 2932 - Cá mú bằng lưới rê & lưới kéo đáy
- Nghề cá 2988 - Cua ghẹ và giáp xác bằng lưới rê/kéo/bẫy
- Nghề cá 2990 - Mực nang, cá đối, cá bơn, cá mú… bằng lưới rê & câu vàng
- Nghề cá 2991 - Cá nục heo bằng lưới rê/câu vàng
- Nghề cá 2992 - Tôm hùm bằng lưới rê đáy
- Nghề cá 2994 - Cá thu bằng lưới rê & lưới vây
- Nghề cá 3051 - Cá thu bằng lưới rê/lưới vây
- Nghề cá 3052 - Cá đối bằng lưới rê đáy
- Nghề cá 3054 - Cá thu bằng lưới rê tầng giữa
- Nghề cá 3057 - Cá nổi/cá ngừ bằng lưới rê
- Nghề cá 13124 - Cá ngừ bằng lưới rê tầng giữa/lưới vây
- Nghề cá 13125 - Cá kiếm/cá cờ bằng lưới rê & câu tay
2.2. Các nhóm hải sản bị ảnh hưởng trực tiếp
- Cá ngừ (tuna): skipjack, bigeye, yellowfin…
- Cá kiếm (swordfish), billfish/marlins
- Cá mú (grouper)
- Cá thu (mackerel)
- Cá đối (mullet)
- Cua/ghẹ (crab)
- Mực ống/mực nang (squid/cuttlefish)
- Một số cá nổi và cá đáy khác
Đây là lý do thị trường nói ngắn gọn rằng Mỹ “cấm tuna, squid, crab…” từ Việt Nam.
3. Vì Sao Các Nghề Cá Việt Nam Bị Từ Chối? (Theo NOAA)
NOAA kết luận các nghề cá bị từ chối do:
- Rủi ro bycatch cao với cá voi & cá heo
- Thiếu hệ thống giám sát bắt buộc (observer, camera/VMS, báo cáo cảng cá)
- Chưa chứng minh được biện pháp giảm thiểu đạt tiêu chuẩn Mỹ
- Thiếu dữ liệu đầy đủ về tương tác với động vật biển có vú
- Một số nghề cá chưa có quy định cấm triệt để intentional injury
Đây là lý do MMPA yêu cầu Việt Nam phải nâng cấp quản lý nghề cá để được xem xét lại.
4. Mức Độ Ảnh Hưởng: Ngành Thủy Sản Việt Nam Mất Bao Nhiêu?
Theo phân tích từ VASEP, Bộ Công Thương và báo cáo NOAA:
- 512 triệu USD/năm kim ngạch bị ảnh hưởng trực tiếp
- Chiếm 28-30% tổng giá trị hải sản VN xuất sang Mỹ
Ảnh hưởng mạnh nhất:
- Cá ngừ đại dương: ~387 triệu USD
- Ghẹ/cua: ~80 triệu USD
- Mực: ~15-20 triệu USD
- Hơn 200.000 - 300.000 lao động trong chuỗi khai thác - chế biến chịu tác động
- Ngư dân các tỉnh như Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Kiên Giang… bị giảm 30-50% thu nhập
Đây là cú sốc lớn nhất đối với ngành khai thác biển Việt Nam kể từ vụ “thẻ vàng IUU” của EU.
5. Từ 01/01/2026: Mỹ Cấm Thế Nào? Không Phải “Cứ Là Tuna Là Cấm”
NOAA cấm theo nghề cá (fishery) - tức theo tổ hợp:
- Loài (FAO 3-alpha code)
- Ngư cụ (gear type)
- Khu vực khai thác (FAO area)
- Mã HS/HTS
- Quốc gia khai thác
Vì vậy: Không phải tuna Việt Nam nào cũng bị cấm.
Chỉ tuna/mực/ghẹ… bị đánh bắt từ 12 nghề cá không đạt chuẩn mới bị cấm. Các dạng khác vẫn có thể vào Mỹ nếu đủ điều kiện:
- Nuôi trồng (aquaculture)
- Đánh bắt từ nghề cá được công nhận tương đương (VD: nghề câu tay cá ngừ 3053 được NOAA chấp nhận)
- Hoặc chứng minh nguồn gốc sạch qua COA (Certification of Admissibility)
6. Certificate of Admissibility (COA): Điều Kiện Bắt Buộc Nếu Muốn Tiếp Tục Xuất Khẩu
NOAA & CBP đã đánh dấu hàng loạt HTS codes “COA-flagged”.
Nếu lô hàng dùng HTS bị flag:
- Hoặc bị cấm thẳng (nếu chắc chắn thuộc fishery bị từ chối)
Hoặc được phép nhập nếu nộp COA, chứng minh:
- Phương pháp khai thác
- Ngư cụ
- Vị trí đánh bắt
- Nghề cá cụ thể
- Không thuộc 12 fisheries bị cấm
COA phải do Importer of Record tại Mỹ nộp qua CBP ACE.
7. Vì Sao Các Doanh Nghiệp “Chạy ETA Trước 31/12”? Có Chính Xác Không?
Nhiều doanh nghiệp đang đẩy hàng đi Mỹ trước 31/12 để tránh bị cấm.
Nhưng cần hiểu đúng:
- Luật quy định: cấm nhập từ ngày 01/01/2026
- CBP đánh giá theo entry date, không phải ETA tàu.
Vì vậy, nếu hàng đến Mỹ trước 01/01 nhưng làm thông quan sau 01/01 thì vẫn có thể bị áp lệnh cấm/COA.
Đúng nhất là: Xuất hàng sớm + thông quan trước 01/01/2026, hoặc chuẩn bị COA ngay từ bây giờ.
8. Doanh Nghiệp Việt Nên Làm Gì?
Với vai trò forwarder tuyến Mỹ - chuyên xử lý nhóm hàng hải sản & thủy sản, Real Logistics khuyến nghị doanh nghiệp:
8.1. Kiểm tra ngay nguồn gốc nguyên liệu và nghề cá
- Hàng từ 12 nghề cá bị từ chối → gần như chắc chắn bị cấm
- Hàng từ nghề cá “được công nhận” → cần chuẩn bị COA sớm
8.2. Trao đổi ngay với importer & broker tại Mỹ
- Xác định HTS code có bị flag hay không
- Chuẩn bị bộ hồ sơ COA + chứng từ truy xuất
8.3. Lên kế hoạch xuất hàng trước 31/12
- Đặc biệt các mặt hàng: tuna, swordfish, crab, squid
- Tối ưu lịch tàu, tránh trễ cut-off, ưu tiên dịch vụ ổn định
8.4. Chuẩn bị chiến lược trung hạn
- Chuyển đổi nguồn nguyên liệu
- Mở rộng thị trường EU, Hàn, Nhật
- Làm việc với nông - ngư dân về nâng cấp ngư cụ & truy xuất
Real Logistics sẵn sàng hỗ trợ doanh nghiệp:
- Kiểm tra HS/HTS
- Đối chiếu fishery - gear type
- Tư vấn timeline shipping & COA
- Lên kế hoạch vận chuyển sang Mỹ cuối năm 2025
9. Kết Luận: Thời Điểm Quyết Định Cho Ngành Thủy Sản Việt Nam
Lệnh cấm MMPA 2026 là thách thức lớn, nhưng cũng mở ra cơ hội cải thiện quản lý nghề cá, nâng chuẩn truy xuất và tăng giá trị sản phẩm trong dài hạn.
Doanh nghiệp chỉ còn rất ít thời gian trước 01/01/2026 để:
- Đẩy hàng
- Hoàn tất thủ tục
- Chuẩn bị COA
- Điều chỉnh chiến lược
Real Logistics luôn sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam trong giai đoạn quan trọng này
—————————————
Real Logistics Co.,Ltd
👉 Facebook: Real Logistics Co.,Ltd
👉 Tuyển Dụng: Life at Real Logistics
Trụ sở chính - TP Hồ Chí Minh:
📍 Địa chỉ: Số 39-41 Đường B4, Phường An Khánh, TP. Thủ Đức, TP.HCM
📞 Số điện thoại: 0283.636.3888
📧 Email: info@reallogistics.vn
Chi nhánh - Hà Nội:
📍 Địa chỉ: 51 Quan Nhân, P. Nhân Chính, Q. Thanh Xuân, TP Hà Nội
📞 Số điện thoại: 0936.386.352
📧 Email: han@reallogistics.vn
